Wij mensen zijn gewoontedieren, van nature op zoek naar het handhaven van status quo. Zelfs als iets niet helemaal prettig voelt, is de neiging groot om te houden wat je hebt. Want misschien wordt het nog erger. Zo blijven mensen vastzitten in banen die ze niet meer leuk vinden, in vriendschappen die geen energie meer geven en in huizen waar ze eigenlijk niet meer willen wonen.
Dreiging
Een belangrijk mechanisme daarbij is dat ons brein super alert is op dreiging. Alles wat gevaarlijk is wordt uitvergroot en krijgt per definitie meer aandacht dan de mooie, fijne ervaringen. (Daarom is het belangrijk om dankbaarheid te oefenen, want van nature is je brein meer gericht op wat er mis kan gaan dan op wat plezierig is.)
We noemen het niet altijd angst, maar toch gaat het daar vaak wel over. Angst is een emotie met veel gezichten. Van zenuwachtigheid, onzekerheid en plankenkoorts tot bezorgdheid, kwetsbaarheid, stress en paniek: de mate waarin we angst ervaren en benoemen verschilt per situatie en per persoon. De woorden die passen bij wat je ervaart, weerspiegelen hoe intens je die emotie voelt. Misschien heb je weleens aan iemand gevraagd: ‘Ben je er bang voor?’ En gaf deze persoon als antwoord: ‘Nee, bang niet, maar ik maak me er soms wel zorgen over.’
Angst vertelt je dat de omgeving onzeker is en de toekomst ongewis. Er zijn omstandigheden die je niet (helemaal) kunt beïnvloeden en je ervaart dat de afloop niet in jouw handen ligt. Dat gevoel van gebrek aan controle, aan beheersing, voelt onprettig en onveilig. Liever weet je immers wat het gevolg is van jouw handelen. Een paar praktische tips in tijden van verandering:
Tips bij veranderingen
1. Het ontkennen van de angst of de onzekerheid en net doen alsof het er niet is, helpt je niet. Neem je emotie maar serieus en onderzoek wat het precies is waar de angst of de spanning over gaat. Dat uitspreken kan al tot opluchting leiden. Als je niet de enige bent met deze spanning of onzekerheid, geeft het je een veilig gevoel, te weten dat je je in een groep bevindt. Wat er ook gebeurt, je bent met elkaar.
2. Maak de angst ook niet groter dan nodig. Denk terug aan situaties waarin je in staat bleek om de onzekerheid het hoofd te bieden. Je hebt deze reorganisatie nog niet eerder meegemaakt, maar je hebt vast wel eerder ervaren dat je in staat was om in veranderende omstandigheden nieuwe taken op te pakken.
3. Richt je aandacht op dat waar je wél controle op hebt. Hoe klein het ook is, het geeft je een gevoel van regie, van beheersing. Er is altijd iets dat je wél kunt doen. Dit voorkomt dat je stil valt. In beweging en in actie blijven, hoe beperkt ook, helpt je de situatie het hoofd te bieden.
4. Veranderende tijden vragen om moed: niet altijd om grote, meeslepende daden, maar wel om de bewuste intentie de angst te erkennen, en tóch te doen wat waardevol is. Wie wil jij zijn in deze tijd vol verandering? Met een koel hoofd en een warm hart kiezen voor je waarden en die in de praktijk brengen, dat geeft je een gevoel van zingeving.
5. Geef je leiding aan veranderingen? Gebruik deze tips voor jezelf en voor de mensen die betrokken zijn. Het creëert verbinding met elkaar en dat is wat we als mensen hard nodig hebben.
Dit is een bewerking van een hoofdstuk uit het boek Emoties doe je maar thuis. Lees hier meer over dit boek.