Een medewerker die weinig zelfreflectie heeft en niet ziet wat er anders zou moeten. Of iemand die steeds de verantwoordelijkheid buiten zichzelf legt. Een collega die continu te laat is met het aanleveren van documenten, zodat jij je planning moet veranderen en jij ‘s avonds zit te werken om alles af te krijgen.
Het irriteert, het frustreert en hoe helpend kan het zijn om dan even je verhaal kwijt te kunnen?
Roddelen
Roddelen noemen we het niet. Want je vindt het zelf ook niet fijn, dat geklets over elkaar bij de koffie automaat. Er wel sociaal psychologen zijn die positieve effecten zien van roddelen. Het zou helpen voor de onderlinge sociale cohesie en bovendien een manier waarop men de ‘sociale regels’ aan elkaar overbrengt. Maar iedereen voelt aan dat die sociale cohesie oppervlakkig is. De volgende keer zou het zomaar over jou kunnen gaan! En er zijn betere en moedigere manieren om elkaar sociale regels te leren. Nee, roddelen dat is het niet.
Ventileren
Maar ventileren, dat is soms wel nodig. De irritatie is soms hoog. De frustratie tastbaar. Die energie moet er uit en dan is het fijn als je een collega hebt bij wie je even je verhaal kwijt kunt. Niet kwaad bedoeld, maar tóch even je ervaring delen. De intentie is anders: niet bedoeld om kwaad te spreken, maar bedoeld voor jou om effectiever te zijn.
Toch kan ventileren ook negatieve effecten hebben. Het beïnvloedt het beeld dat je gesprekspartner heeft over die andere persoon. Het versterkt bovendien vaak je eigen waarneming en oordeel daarover. En hoe dan ook, de sfeer en de samenwerking met de ‘dader’ in kwestie (die niet reflecterende collega, de slecht plannende collega), wordt er niet beter op.
Intentie
Hoe doe je dit nu op een respectvolle manier? Bepaal eerst je intentie en vervolgens het daarbij passende gedrag.
- Intentie is even ventileren: Zit je emotie hoog en wil je dit niet afreageren op een ander? Goed idee! Dan is het belangrijk om je emotie te reguleren, voordat dit je stemming en het effect van het volgende gesprek beïnvloedt. Maar ventileren, je verhaal delen met iemand anders is maar één vorm van reguleren. Er zijn ook andere manieren waarom je je emotie kunt reguleren: zoals een blokje om lopen, ademhalen, iets van je afschrijven of even doodelen in de kantlijn van je aantekeningen, of ergens een nachtje over slapen. Met ventileren: je verhaal met iemand anders delen reguleer je je emotie inderdaad. Weegt dat op tegen de informatie die je deelt met die ander?
- Intentie is leren en ontwikkelen: ontbreekt het je aan handelingsperspectief en weet je niet hoe je deze medewerkers nog in beweging krijgen kunt? Is dat de reden om de casus met een ander te bespreken? Leren en ontwikkelen is goed en belangrijk, en als dit je ernst is dan gaat het verhaal dat je vertelt over jou en niet over die medewerker of collega. Je vraag zal dan zijn: ‘hoe kan ik deze medewerker motiveren’, of ‘hoe kan ik omgaan met collega’s die mijn planning beïnvloeden’. De focus is op jou en op wat jij te leren hebt. Wie die ander is en wat die precies heeft gedaan, dat doet niet ter zaken.
- Intentie is begrenzen en handelen: Is je intentie dat je het lastige gedrag wilt begrenzen? Die medewerker wilt duidelijk maken dat zelfreflectie écht noodzakelijk is? Belangrijk! Bespreek dat dan gelijk met die betreffende persoon en niet met je collega tegen wie je wilt ventileren. Vind je het fijn om even te oefenen? Verstandig. Introduceer dat dan zo: ‘Ik wil dit graag met je oefenen om er beter in te worden…’
Roddelen? Nee, beter niet. Ventileren? Ook maar voorzichtig mee zijn. Intervisie en samen leren? Goed idee! En bespreek dan vooral wat jijzelf te leren hebt en niet wat een ander beter zou moeten doen. Je kunt immers het gedrag van een ander niet veranderen, maar alleen je eigen gedrag. Gelukkig heb je veel invloed door je eigen gedrag. Als jij anders gaat doen, heb je grote kans dat de ander ook iets anders reageert.
photocredit: unsplash/karenmaes
