Wij mensen zijn zingevers.
We willen graag weten waarom iets gebeurt. Wat we er uit kunnen halen. Wat het ons leert. Wij zijn verhalenvertellers. We interpreteren de loop van ons leven vanuit het perspectief van de ontwikkeling die we hebben doorgemaakt.
Zo ook in deze nieuwe tijden. Overal om ons heen komen de analyses tevoorschijn van wat deze onbekende situatie met ons zal doen. Hoe het onze samenleving zal veranderen. Hoe onze manier van leven dit virus heeft veroorzaakt. En welke keuzes we nu te maken hebben. Midden in het oog van de storm bepalen wat de zin is van dit alles. Is dat eigenlijk mogelijk?
Ik ben nog niet zover.
Dit is wat ik weet over zingeving en rouw en verlies. Eerst komt de pijn. Het gemis. Het scherpe verlangen naar wat er eerder was en het verdriet. Ook komt de boosheid, het ongeloof. Het bedenken van wat je had kunnen en moeten doen om het verlies te voorkomen. Het verwijt aan jezelf of een ander. En hoewel we hopen dat deze fasen elkaar netjes chronologisch opvolgen is het meestal een emotionele chaos. We schieten van ongeloof naar verdriet en van pijn naar onderhandeling. Van boosheid terug naar de shock van de eerste dagen.
Zingeving volgt. Vaak.
Dat vraagt perspectief. Een zekere afstand. Zowel in tijd als in mentale ruimte. De brute kracht van de eerste emotie is een beetje geluwd. Er komt stukje bij beetje weer plek voor een ander geluid. We kunnen bijvoorbeeld zien hoe het verlies van een baan het beste was wat ons ooit kon overkomen. Omdat we nu iets doen wat zoveel beter bij ons past. Of het lukt ons om met dankbaarheid terug te kijken op een verloren relatie. Niet vanwege de pijn van de breuk, maar om de mooie herinneringen die er ook waren.
Maar zingeving midden in dat rouwproces? Ik weet het niet. Ik wantrouw de opmerking van de mens die midden in de burn-out zegt dat hij dankbaar is dat dit is gebeurd. Ik geloof het niet ècht als iemand in een conflict met haar leidinggevende zegt dat ze dankbaar is voor alles wat ze aan het leren is. Eerlijk gezegd denk ik dat het meer een hoopvol statement is dan het werkelijke gevoel.
We zitten nu midden in zo’n collectief rouwproces. Het verlies van het normale leven zoals we het kenden. Dat wat zo gewoon geworden was bestaat opeens niet meer. Mag opeens niet meer. En niemand weet hoe lang het duren gaat. Hoe het er straks uit ziet. Als, of wannéér we ons huis weer mogen verlaten op elk moment, gewoon omdat we dat willen.
Ik weet nog niet welke zin er zit aan deze onbekende situatie. Ik zie nog niet zo goed waar ik dankbaar voor kan zijn. Natuurlijk geniet ik ook van het mooie lenteweer en de tijd voor spelletjes met mijn gezin. Maar dat voelt meer als een side-effect. Niet als de kern van wat hier gaande is.
Voorlopig ben ik nog niet toe aan zingeving.
Voorlopig voel ik gemis. Ik mis een knuffel van mijn ouders. Ik mis even snel zonder winkelwagen door de supermarkt. Ik mis een weekend met familie in Zeeland. Ik mis mijn werk. Ik mis het contact met mijn mensen. Natuurlijk kan het ook online. Maar als ik mijn screen deel met mijn publiek zie ik hun gezicht niet meer. En hoe kan ik praten over verbinding als ik niet zie tegen wie ik het heb? Hoe kan ik voelen hoe het met mijn coachklant gaat als er een digitale muur tussen zit?
Voorlopig voel ik boosheid en onmacht. Over mensen die zich niet aan de 1,5 meter houden, waardoor ik ze haast persoonlijk verantwoordelijk hou voor elke week dat we langer in deze situatie moeten blijven. Voorlopig merk ik bij mezelf de onderhandeling op. Wat als ik nu veel meer online gewerkt had, dan had ik veel minder last gehad van deze situatie. Stel dat we veel eerder de grenzen hadden dichtgegooid dan was het misschien nooit zover gekomen. Voorlopig schiet ik door alle fasen van het rouwproces. Van boosheid naar ongeloof, van verdriet naar onderhandeling. Van shock naar depressie.
Ik voel wel dat ik graag aan zingeving doe. Dat ik wel graag daar al zou willen zijn. Ik lees wat bekende psychologen, trendwatchers, psychiaters en filosofen te zeggen hebben over hoe deze periode ons leven voorgoed zal veranderen. Ik merk dat ik het fijn vind om een duiding te horen. Misschien zelf wel een duiding te geven. Dat geeft houvast. Een beetje zekerheid. Meer rust. Precies wat we allemaal graag willen hebben.
Maar ik vermoed dat we nog lang zover niet zijn. We zitten er nog midden in. Dit rouwproces is nog volop bezig. De chaos is nog hier. En aan iedereen die nu al weet wat de zin van dit alles is, kan ik alleen maar zeggen: ik weet het niet.
Nog niet.
Op dit moment ben ik nog veel te druk met voelen.
